Voor het gebied Kwistbeek in de gemeente Peel en Maas loopt een pilotproject in het kader van de Omgevingswet. In dit gebiedsproject zijn 2 overheden, het waterschap Limburg en de gemeente Peel en Maas, samen met inwoners en afgevaardigden van dorpsoverleggen aan de slag gegaan. Ze hebben een plan gemaakt om wateroverlast in het gebied tegen te gaan. Daarbovenop willen ze de kwaliteit van het gebied versterken. Daarvoor gaan ze de biodiversiteit en de recreatiemogelijkheden vergroten.
Situatie
Er is een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte gemaakt voor het gebied Kwistbeek. Hiermee kan de gemeente vooruitlopen op de mogelijkheden van het omgevingsplan uit de Omgevingswet. Het waterschap Limburg heeft het plan geformaliseerd in een Projectplan Waterwet. Behalve deze 2 overheden hebben ook afvaardigingen van de dorpsoverleggen Baarlo en Helden meegewerkt.
Participatie in de praktijk
Het doel gaat verder dan alleen het voltooien van de inhoud van dit bestemmingsplan. De overheden willen samen met inwoners, bedrijven en eigenaren in Kwistbeek komen tot een robuust, klimaatbestendig en recreatief aantrekkelijk gebied. Een mooi voorbeeld van participatie, blijkt ook uit de evaluatie van het planproces.
Doelregels als dubbelbestemming
De gemeente Peel en Maas stapt met dit nieuwe bestemmingsplan over op doelregels, die maatwerk mogelijk maken. Die regels zijn als dubbelbestemming in het plan opgenomen. De gemeente maakt gebruik van de verbrede reikwijdte zelf. En van de mogelijkheid om een omgevingsvergunning te vragen voor de bestemmingsplanactiviteit. Ze maakt de proceduretijd korter door veel initiatieven met een binnenplanse procedure te beoordelen, in plaats van een buitenplanse. Zo komt bijvoorbeeld het omzetten van een agrarisch bedrijf naar een zorgboerderij, of het starten van een fietscafé met terras, veel sneller van de grond.
Waarom de Crisis- en herstelwet?
Bij een regulier bestemmingsplan had Peel en Maas te maken gekregen met een aantal beperkingen. Ontwikkelingen moeten daarin uitvoerbaar en voldoende concreet uitgewerkt zijn. Voor de ontwikkelingen in het omgevingsplan is dat anders. Die komen organisch en niet‐planmatig tot stand, via uitnodigingsplanologie.
Het omgevingsplan is officieel pas mogelijk als de Omgevingswet in 2022 in werking treedt. Maar door de Crisis- en herstelwet (Chw) kan de gemeente hier nu vast mee aan de slag. Hierdoor geldt een verlengde planperiode van 20 jaar en er kunnen regels worden opgesteld over het hele domein van de fysieke leefomgeving. Ook kunnen eventuele verzoeken om schadevergoeding pas ná de omgevingsvergunning worden ingediend.
Stand van zaken
Het omgevingsplan Kwistbeek is inmiddels onherroepelijk. Op basis van dit plan zijn ook al verschillende omgevingsvergunningen voor de activiteit ruimtelijke ordening verleend waarbij gebruik is gemaakt van de in het plan opgenomen doelregels.
Ervaringen en resultaten
Inzichten gemeente
Het gezamenlijke traject heeft de gemeente Peel en Maas veel inzichten opgeleverd. Zo bleek de samenstelling van een kernteam noodzakelijk. De inhoudsdeskundigen, vertegenwoordigers van de afdeling Communicatie en lokale dorpsoverleggen, werken daarin samen aan de inrichting van het proces en het klaren van de klus. Ook werd het nut van een goede procesplanning onderstreept. Daarmee bewaar je als gemeente overzicht en garandeer je tegelijkertijd genoeg ruimte voor inbreng vanuit de omgeving.
Meerwaarde plan
De meerwaarde van dit plan bovenop een ‘normaal’ bestemmingsplan zit erin dat kleinere initiatieven (zoals een paardrijbak of een schuiloverkapping) sneller van de grond komen. Ook kunnen initiatieven die vroeger buitenplans moesten worden afgedaan, nu met een binnenplanse procedure geregeld worden. Dat verkort de behandeltermijn van maximaal 26 weken (uitgebreide procedure) naar maximaal 8 weken (reguliere procedure). Voorbeelden van zo’n switch zijn het omzetten van een agrarisch bedrijf in een zorgboerderij of het beginnen van een VVV-winkel.
Aandachtspunt gemeente
Een aandachtspunt vanuit de gemeente is een woord als ‘omgevingsplan’ voor inwoners soms iets anders betekent dan ze eigenlijk betekenen. Ook levert dit traject toch nog 2 documenten op: een Projectplan Waterwet van het waterschap en een omgevingsplan van de gemeente. Ze hebben dit proberen op te lossen door een verbindingsdocument te maken, waarin ook de aangedragen ideeën en wensen van de andere betrokkenen een plek hebben gekregen.
Vervolg
Uit diverse deelevaluaties blijkt dat bijna alle betrokkenen de planfase een geslaagd traject vonden, waarin iedereen zijn inbreng kon geven. Uiteindelijk moeten de beheer- en onderhoudsfase van het Kwistbeekgebied gaan uitwijzen of dit gebiedsproject geslaagd genoemd mag worden.